Συχνά πυκνά οἱ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί κατά τή διάρκεια τοῦ ἔτους, καί τίς περιόδους τῶν καθορισμένων νηστειῶν, προσέρχονται στό Ἱερό Μυστήριο τῆς Ἐξομολογήσεως. Ἀνάλογα μέ τήν πνευματική κατάσταση τοῦ καθενός ὁρισμένοι ὠφελοῦνται πραγματικά, ἐνῶ ὁρισμένοι διέρχονται ὡς περαστικοί διαβάτες λόγω ἐθίμου, ζητώντας μία εὐχή καί τίποτα ἄλλο, μέ ἀποτέλεσμα ἡ ὠφέλεια νά εἶναι ἐλλιπής.

     Ὁ χριστιανός δέν πηγαίνει στήν Ἐξομολόγηση γιά νά φανεῖ ὅτι ἐκπληρώνει καί αὐτό τό καθῆκον του, χωρίς κάποια κατάλληλη προετοιμασία, και ἐσωτερική συμμετοχή. Γι’ αὐτόν ἐξομολόγηση σημαίνει πραγματική καί ὄχι ἐπιπόλαιη μετάνοια.Γι’ αὐτό μποροῦμε νά ποῦμε πώς βρίσκεται σχεδόν πάντα σέ μία κατάσταση διαρκοῦς προετοιμασίας γιά τήν ἐξομολόγηση ἐλέγχοντας κάθε μέρα και κάθε στιγμή τή συνείδησή του και ἐπιδιώκοντας νά ἐξομολογείται ὅσο πιο συχνά ἐπιτρέπουν οἱ συνθῆκες. Ἀποβάλλει κάθε ντροπή μπροστά στόν Πνευματικό του μέ τήν πεποίθηση ὅτι ὅσο πιό εἰλικρινής, ἀπερίφραστη καί συντετριμμένη θά εἶναι ἡ δική του ἐξομολόγηση, τόσο πιό πλούσια θά εἶναι ἡ συγγνώμη τοῦ Θεοῦ καί βαθειά ἡ ἀγάπη τοῦ Πνευματικοῦ Πατέρα. Γιά τό λόγο αὐτό ἐξομολογεῖται πρῶτα καί ἐπιμένει κυρίως στίς ἁμαρτίες πού τοῦ προξενοῦν τή μεγαλύτερη ντροπή, εἶναι σαφής, συγκεκριμένος καί ἀποφεύγει ἀοριστολογίες.

      Δέν ἐπιχειρεῖ νά δικαιολογήσει τον ἑαυτό του μέ κανένα τρόπο. Δέν κατηγορεῖ το διάβολο, τήν ἀδυναμία του, τήν κακή συνήθεια, τόν ἀδελφό του, διότι γνωρίζει ὅτι ὅσο περισσότερο δικαιώνει κανεῖς τον ἑαυτό του στήν ἐξομολόγηση, τόσο λιγότερο δικαιώνεται ἀπό τόν Θεό. Ἐνῶ ὅσο περισσότερο ἀπαρ νείται καί καταδικάζει καί κατηγορεῖ τόν ἑαυτό του, τόσο περισσότερο δικαιώνεται στά μάτια τοῦ Θεοῦ. Προσέχει πολύ νά μήν ἀναφέρει καί να μήν κρίνει παραπτώματα, λάθη ἤ παραλείψεις τῶν ἀδελφῶν του, φοβούμενος μήπως, ἀντί νά ἐλαφρύνει τήν συνείδησή του με τήν Ἐξομολόγηση, τήν βαρύνει μέ τήν κατάκριση τοῦ πλησίον. Ἀντίθετα αἰσθάνεται ἀναπαυμένος και εἰρηνικός, ὅταν κατηγορεῖ πάντοτε καί γιά ὅλα τόν ἑαυτό του. Ὅσον ἀφορᾶ τό περιεχόμενο τῆς ἐξομολόγησής του δέν λέει μόνο ποιές παραβάσεις ἔκανε, ἀλλά καί ποιά καθήκοντα τήρησε. Ἀποφεύγει ἐπαναλήψεις, πολυλογίες, ἐπίδειξη γνώσεων καί γενικότερα θέματα πού δέν τόν ἀφοροῦν προσωπικά. Δεν ρωτᾶ τόν Πνευματικό του γιά θέματα προσωπικά (τοῦ Πνευματικοῦ), δηλ. δέν βρίσκει εὐκαιρία νά ξεφύγει ρωτώντας τόν Πνευματικό του, τί κάνει κ.λπ.. Περιγράφει τήν κατάσταση τῆς ψυχῆς του κατά τήν προσευχή καί τίς ἱερές ἀκολουθίες, καί τά συναισθήματά του και τίς σκέψεις του πρίν τή θεία Μετάληψη.

      Προσπαθεῖ νά θυμάται καί νά συγκεντρώνει ὅλες τίς ἀπορίες του πάνω σέ πνευματικά θέματα πού τόν ἔχουν ἀπασχολήσει καί τον ἀπασχολοῦν, γιά νά παίρνει ἀπαντήσεις ἀπ’τόν Πνευματικό του πατέρα. Γνωρίζει ὅτι ὅλα τά ἁμαρτήματα πού ἐξομολογεῖται συγχωρούνται ἀρκεῖ νά ἀκολουθεῖ καί ἡ προσπάθεια καί ἡ διόρθωσή τους. Τό Ἱερό Μυστήριο τῆς Μετανοίας καί ἐξομολογήσεως πρέπει νά τελεῖται ἀπό κάθε χριστιανό με εὐλάβεια, εὐσέβεια καί ὐπευθυνότητα, προκειμένου νά ὠφεληθεῖ οὐσιαστικά. Κάθε τι ἄλλο τό ὁποῖο δέν ἔχει σχέση μέ τό Μυστήριο, καθιστᾶ τόν πιστό ἀνεύθυνο πρόσωπο, ἐμπαίζοντας καί γελοιοποιώντας τον ἑαυτό του, τόν ἴδιο τό Θεό, μέ ἀποτέλεσμα ἡ ὠφέλεια τοῦ Ἱεροῦ Μυστηρίου νά ἀποβεῖ ἄκαρπος, καί νά γίνεται «πρός τό θεαθῆναι τοῖς ἀνθρώποις».

π. Ἰωάννης Κόλλιας