Αντιμέτωπο με τις δαιμονικές δυνάμεις παρουσιάζει τον Κύριό μας η σημερινή Ευαγγελική περικοπή, αδελφοί μου. Ένας τραγικός πατέρας οδηγεί μπροστά Του το δαιμονισμένο παιδί του και Τον παρακαλεί να το απαλλάξει από το τρομακτικό δαιμόνιο που το έχει κυριεύσει. Επισημαίνει, μάλιστα, την αδυναμία των Μαθητών να βοηθήσουν το παιδί του. Ο Χριστός επιτιμά την απιστία των ανθρώπων, ζητεί να πληροφορηθεί το χρονικό της δαιμονικής επήρειας πάνω στο παιδί και διακρίνει αν το αίτημα του πατέρα είναι καρπός απελπισίας μόνο ή και βαθιάς πίστης στη δύναμη του Θεού. Ο πατέρας είναι ειλικρινής. Πιστεύει, αλλά η πίστη του θέλει ενίσχυση, θέλει βοήθεια, κάτι που ο Κύριος δεν αρνείται, διδάσκοντας ότι η αρχή της σωτηρίας είναι η ελεύθερη βούληση και πίστη του ανθρώπου, την οποία Εκείνος έρχεται να ολοκληρώσει και να ισχυροποιήσει. Επιβραβεύει την πίστη του τραγικού πατέρα αποκαλύπτοντας ότι όλα είναι δυνατά για εκείνον που πιστεύει και παραδίδει τη ζωή του στα χέρια του Θεού. Τη θεραπεία του παιδιού διαδέχεται η απορία των Μαθητών, γιατί οι ίδιοι δε μπόρεσαν να το απαλλάξουν από τις δαιμονικές δυνάμεις. Η απάντηση του Χριστού είναι σαφής: το δαιμονικό γένος και οι δυνάμεις του αντιμετωπίζονται με την προσευχή και την νηστεία, δύο από τις βασικές αρχές και προϋποθέσεις της πνευματικής ζωής.

          Τα κείμενα της Αγίας Γραφής πολλές φορές αναφέρονται στην ύπαρξη και στις μεθοδίες του διαβόλου, που εργάζεται διαρκώς για την πνευματική διάβρωση και την απώλεια της ανθρώπινης ψυχής. Έχει μεγάλη σημασία, όμως, να εντοπίσουμε πότε και υπό ποίες προϋποθέσεις μπορεί να ενεργεί πάνω στον άνθρωπο. Μπορεί να δρα διαρκώς και υπό οιεσδήποτε συνθήκες ή μόνον αφού εντοπίσει ακαλλιέργητο έδαφος στην ανθρώπινη ψυχή; Οδηγός μας στη διερεύνηση της σημαντικής αυτής διάστασης θα είναι ο Μέγας της Εκκλησίας Πατήρ Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο οποίος χαρακτηρίζει τον διάβολο θηρίον πολύπλοκον και ισχυρόν[1]  

          Ο Ιερός Χρυσόστομος σημειώνει ότι για τον διάβολο η καλύτερη προϋπόθεση της καταστροφικής του δράσης είναι η ραθυμία η ημετέρα[2], δηλ. η πνευματική οκνηρία του ανθρώπου και η αδιαφορία για την ενδυνάμωση και καλλιέργεια της πνευματικής του ζωής. Αυτό συμβαίνει συχνά όταν ο άνθρωπος νιώσει πλήρης και ισχυρός πνευματικά, όταν πιστέψει στο μέγεθος των δήθεν πνευματικών κατορθωμάτων του, όταν θεωρήσει εαυτόν αυτάρκη ενώπιον του Θεού ή όταν αναβάλει για το μέλλον την δημιουργία σχέσης ζωής με τον Θεό, επικαλούμενος πάσης φύσεως σαθρές και καταστροφικές, τελικά, δικαιολογίες. Η αίσθηση αυτή συχνά οδηγεί σε πνευματική χαλαρότητα, σε ύφεση του πνευματικού αγώνα, ο οποίος πρέπει να είναι διαρκής, επίμονος και συστηματικός, χωρίς να δίδει στον διάβολο την παραμικρή ευκαιρία εισβολής και δράσης.

          Σε άλλο σημείο ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος διδάσκει ότι ο διάβολος εύκολα ενεργεί στην ψυχή που δεν είναι ασφαλισμένη πίσω από το τείχος της προσευχής[3]. Και αυτό είναι απολύτως αναμενόμενο αφού ο προσευχόμενος άνθρωπος αναζητά διαρκώς τον Θεό, συναντάται διαρκώς με τον Θεό, είναι ενωμένος διαρκώς με τον Θεό. Η προσευχή είναι γι’ αυτόν στάση και βίωμα ζωής πάνω στην οποία ο διάβολος δε μπορεί και δεν έχει καμία εξουσία. Όταν ο νους του ανθρώπου συναναστρέφεται τον Θεό, με την προσευχή, δεν αφήνει περιθώρια δράσης στον διάβολο, εν αντιθέσει με εκείνον που δεν εκτιμά και δε γνωρίζει εμπειρικά το μέγιστο αυτό Θείο δώρημα της προσευχής, που συνιστά την πεμπτουσία της πνευματικής ζωής.

          Μια τρίτη ευκαιρία επίθεσης του διαβόλου, σύμφωνα με τον Ιερό Χρυσόστομο, είναι όταν βλέπει τον άνθρωπο απομονωμένο και κλεισμένο στον εαυτό του[4]. Πρόκειται για την πνευματική απομόνωση και αυτονόμηση από τη ζωή της Εκκλησίας, που προκύπτει είτε από εγωιστική αίσθηση της πνευματικής αυτάρκειας, είτε από υφέρποντα θρησκευτικό φανατισμό. Στην πρώτη περίπτωση ο άνθρωπος θεωρεί τον εαυτό του υπεράνω του λοιπού εκκλησιαστικού σώματος, συνήθως λόγω δήθεν ανωτέρου μορφωτικού και πνευματικού επιπέδου. Στη δεύτερη περίπτωση ο φανατισμός προκύπτει από την αρρωστημένη μορφή συντηρητισμού, η οποία αρνείται κάθε αγαπητική προσέγγιση της Εκκλησίας προς το ξένο και το διαφορετικό και κρατά για τον εαυτό της την πολυτέλεια της καθαρότητας και της γνησιότητας της πίστεως. Και στις δύο περιπτώσεις συναντάται το στοιχείο της πνευματικής έπαρσης, το οποίο λειτουργεί ελκυστικά για τον διάβολο και τις δυνάμεις του.

          Σε κάθε περίπτωση, αγαπητοί μου, το έργο του διαβόλου έχει όρια και είναι αντιμετωπίσιμο. Αρκεί ο άνθρωπος να είναι ασφαλισμένος στη χάρη του Θεού, έχοντας σε διαρκή εγρήγορση τις πνευματικές του δυνάμεις και προσαρμοσμένη τη ζωή του στην ασφάλεια της Εκκλησίας του Χριστού. ΑΜΗΝ! 

Αρχιμ. Ε.Ο.

[1] PG 62,224-225

[2] PG 53,48

[3] PG 50,780 «ψυχήν μη τετειχισμένην προσευχαίς ραδίως ο διάβολος υφ’ εαυτόν ποιείται…»

[4] PG 57,209 «Τότε μάλιστα επιτίθεται ο διάβολος, όταν ίδη μεμονωμένους και καθ’ εαυτούς όντας»