Η μορφή του τελώνου της σημερινής Ευαγγ. περικοπής τόσο συμπαθητική μέσα στην αθλιότητα της, μας διδάσκει μια μεγάλη αρετή. Την ταπεινοφροσύνη.Είναι ακριβώς η αρετή που λείπει από τον άνθρωπο της εποχής μας και τον Πολιτισμό του. Ο κόσμος γέμισε από  Φαρισαίους  που καμαρώνουν για τα προτερήματα και τα επιτεύγματα τους, ενώ οι  τελώνες  που σκύβουν στοχαστικά το κεφάλι μπροστά στα λάθη τους είναι ελάχιστοι.

Ο Ιερός Αυγουστίνος θεωρεί την ταπείνωση αρετή των αρετών γράφοντας σε ένα βιβλίο Του : «Αν με ρωτήσεις τι είναι πρώτο στην χριστιανική θρησκεία θα απαντήσω : Η ταπεινοφροσύνη. Τι δεύτερο; Η ταπεινοφροσύνη. Το τρίτο; Η ταπεινοφροσύνη. Χωρίς αυτήν και η πιο μεγάλη αρετή καταντά κακία».

Ο Ιερός Χρυσόστομος και όλοι οι Πατέρες της Εκκλησίας μας μίλησαν για την αρετή αυτή αλλά κυρίως βίωσαν την ταπεινοφροσύνη και την έκαναν τρόπο ζωής. Άκουσαν τα λόγια του Χριστού ο οποίος διακήρυξε «Ος εάν θέλη εν υμίν είναι πρώτος, έσται υμών δούλος» δίνοντας το μεγαλύτερο παράδειγμα ταπεινώσεως, που δεν έμεινε στα λόγια, αλλά πέρασε στην πράξη από τον νιπτήρα του Μυστικού Δείπνου, μέχρι την εκούσια Θυσία πάνω στο Ξύλο του Σταυρού. Όχι μόνον οι Πατέρες αλλά και αυτή ακόμα η φύση με χίλια παραδείγματα διδάσκει την ταπεινοφροσύνη. Σ΄ ένα χωράφι τα γεμάτα στάχυα σκύβουν γέρνουν στο χώμα, από το βάρος του καρπού, ενώ τα κούφια υψώνουν τα κεφάλια τους και καμαρώνουν στον Ήλιο.

Τα άδεια δοχεία είναι εκείνα που κάνουν τον μεγαλύτερο θόρυβο, ενώ η γελοιοποίηση είναι η επιεικέστερη τιμωρία για τους νάνους που θέλουν να παραστήσουν τους γίγαντες. Άξιο προσοχής είναι κα τούτο : Στην εποχή μας κυκλοφορούν πολλές απομιμήσεις της ταπεινοφροσύνης, και το σύνθημα, «Προσοχή στις απομιμήσεις» ισχύει και εδώ. Πολλοί προβάλλουν την ταπεινοφροσύνη τους βάζοντας ταμπέλες και ετικέτες. Αλλά ακριβώς αυτή η ετικέτα είναι η απόδειξη ότι πρόκειται για καλά καμουφλαρισμένο εγωισμό. Είναι χαρακτηριστικό αυτό που λέει ο Μ. Βασίλειος «ότι η αληθινή ταπεινοφροσύνη κρύβει όχι μονάχα όλες τις άλλες αρετές, αλλά ακόμη και τον εαυτό της».

Γιατί άραγε λείπει από τον άνθρωπο η ταπεινοφροσύνη; Η απάντηση είναι απλή : Γιατί του λείπει η αυτογνωσία. Δεν ξέρει στην πραγματικότητα ποιος είναι, από πού έρχεται και που πηγαίνει. Όταν κάνεις αγνοεί όλα αυτά, είναι φυσικό να υψώνει είδωλο τον εαυτό του, να βλέπει κάτω από μεγεθυντικό φακό τις αρετές του, και κάτω από σμικρυντικό τις αδυναμίες του. Η αυτογνωσία είναι η βάση της ταπεινοφροσύνης, και θα έπρεπε το ωραίο σύνθημα των Αρχαίων προγόνων μας «γνώθι σαυτόν» να γίνει έμβλημα μας. Όταν γνωρίσει ο άνθρωπος ποιος είναι, θα αποκτήσει συνείδηση της αξίας του, των ικανοτήτων του, αλλά και των αδυναμιών του, των προσόντων του, αλλά και των ατελειών του. Θα μάθει πως είναι κράμα ουράνιου και γήινου μίγμα λάσπης και πνοής Θεού, και θα ξέρει ότι χωρίς το Θεό δεν είναι τίποτα, ενώ με τον Θεό είναι το παν. Ολόκληρη η ζωή μας δεν είναι παρά ένας αγώνας να κάνουμε το σκοτάδι φως, την νύχτα ημέρα και το ψέμα αλήθεια. Ότι ωραίο πετύχουμε σ΄ αυτόν τον αγώνα θα το χρωστάμε στην Θεϊκή Πνοή που υπάρχει μέσα μας. Στις δυνάμεις και τις ικανότητες με τις οποίες μας προίκισε ο Δημιουργός.

Είναι  «Θεού το δώρον »και αν καμαρώνουμε γι΄ αυτό κλέβουμε την δόξα που ανήκει σε άλλον. Στον Θεό.

Η ταπείνωση του  τελώνου  γίνεται φάρος στην θαλασσοπορία μας στο πέλαγος της ζωής. Εάν μιμηθούμε την στάση του τελώνου της Ευαγγελικής  περικοπής θα διαπιστώσουμε πως τα λάθη μας είναι ασύγκριτα πιο πολλά από τις αρετές μας, και θα σκύψουμε το κεφάλι με συντριβή επαναλαμβάνοντας τα λόγια : «Ο Θεός ιλασθητι μοι τω αμαρτωλω». Και αυτό το σκύψιμο θα είναι το πιο τιμητικό ανέβασμα στη ζωή μας.