Η ακαδημαϊκή χρονιά κόντευε νά τελειώσει. Σε λίγο Θά άρχιζε ή Εξεταστική Περίοδος του Ιουνίου καί οί φοιτητές ετοίμαζαν, μέ πολύ κέφι καί ενθουσιασμό, μια δική τους αποχαιρετιστήρια εκδήλωση, ή οποία θά είχε επιστημονικό, αλλά καί πολιτιστικό περιεχόμενο, μέ πα­ρουσιάσεις εργασιών τους καί διάφορα άλλα δρώμενα, στό μεγάλο αμφιθέατρο της Σχολής.Η τελευταία πρόβα θά γινόταν τό απόγευμα τής παραμονής. Μερικοί φοιτητές, άπό τήν ομάδα τής ’Οργα­νωτικής Επιτροπής, μέ ευγένεια είχαν ζητήσει άπό τήν καθηγήτριά τους:

- «Άν θά μπορούσατε νά παρευρεθείτε στήν πρόβα... Ίσως εσείς νά παρατηρήσετε κάποια λεπτομέ­ρεια πού εμάς μάς έχει ξεφύγει καί, έστω καί τήν τελευ­ταία στιγμή, νά προσπαθήσουμε νά βελτιώσουμε κάτι.,.».

Πήγε καί ενθουσιάστηκε. Κυρίως, από τήν διαπί­στωση πώς μιά αύρα πολιτισμού ήταν σαφώς παρούσα σέ όλα τά στοιχεία τής δουλειάς πού είχαν έτοιμάσει. Τούς τό είπε, λοιπόν, μέ ειλικρίνεια καί μέ έμφαση, πρός με­γάλη τους χαρά. Και τότε, μιά φοιτήτρια, πού διατύπωνε πάντα πολύ εύστοχες άπορίες, τήν ρώτησε, έτσι άπλά: -Πως διακρίνατε αυτήν τήν «αύρα πολιτισμού» πού είπατε; Τί ακριβώς είναι αυτό πού ονομάζουμε ''πολι­τισμό”; Ποιές εκδηλώσεις τόν χαρακτηρίζουν καί πώς άποκαλύπτεται καί γίνεται προφανής ή ύπαρξη ή ή απου­σία του; ’Εκείνη κοντοστάθηκε... Δέν ήθελε ν’ άφήσει τίς ερωτήσεις αναπάντη­τες. Τί νόημα, όμως, θά είχε νά επαναλάβει απλώς μερικούς άπό τούς ορισμούς πού δίνουν γι’ αυτήν τήν λέξη τά λεξικά; Ήταν φανερό πώς, τά ερωτηματικά πού υπήρχαν σ’ εκείνο τό φωτεινό βλέμμα τής νεαρής κοπέλλας, αλλά καί των άλλων παιδιών, πού μαζεύτηκαν μέ ενδιαφέρον γύρω της, ζητούσαν χειροπιαστές άπαντήσεις, εικόνες ζωής καθημερινής.

-Θά μου ήταν πρακτικώς άδύνατον, είπε, νά απαριθμήσω, έτσι στά γρή­γορα, τις άπειρες εκφάνσεις πού έχει ό πολιτισμός σέ όλες, σχεδόν, τις εκδηλώ­σεις τής ζωής, όπως καί τά χαρακτηρι­στικό πού παίρνει σέ διάφορες έποχές καί σέ διαφορετικές κοινωνίες.

Σκέφτηκε γιά λίγο καί αμέσως συνέχισε:

-Γι’ αυτό θά σάς διηγηθω μόνο μιά μικρή άληθινή ιστορία, στήν όποια, εσείς, ίσως νά βρείτε μερικές άπό τις άπαντήσεις πού ζητάτε.

Στό μικρό, άλλά πολύ γνωστό νησάκι«Λίντο» τής Βενετίας γινόταν, πριν άπό μερικά χρόνια, ένα παγκόσμιο συνέ­δριο. Ώς μέσον μεταφοράς, άπό τό κέν­τρο τής Βενετίας καί τήν πλατεία τού Άγιου Μάρκου, πρός τό νησάκι αύτό, άλλά καί γιά τήν έπιστροφή μας, χρησιμοποιού­σαμε, πολλές φορές τήν ήμέρα, τις μι­κρές ή μεγαλύτερες θορυβώδεις βενζινακάτους, πού έκτελοϋσαν τακτικά αύτό τό δρομολόγιο.

Άπό τήν δεύτερη κιόλας ήμέρα, παρατήρησα πώς, σ’ ένα σημείο τής δια­δρομής, τό ίδιο πάντα, ό κάθε «καπετά­νιος>> έσβηνε τή μηχανή κι άφηνε τό σκάφος νά προχωρεί, άθόρυβα και πιό άργά, μόνο μέ τήν κεκτημένη του ταχύ­τητα. Ύστερα άπό τέσσερα-πέντε λεπτά, ξαναέβαζε έμπρός τή μίζα, Καί ή βενζινά­κατος συνέχιζε ξανά τήν γρήγορη πορεία της, μέ τήν συνηθισμένη ακάθεκτη και θορυβώδη ορμή της. Στήν άρχή φαντάστηκα πώς αυτό γινόταν γιά έξοικονόμηση βενζίνης. Μου γεννήθηκε, όμως, ή άπορία: «Γιιατί πάντα στό ίδιο σημείο καί γιατί πάντα γιά τά ίδια λίγα λεπτά;». Ό άνδρας μου καί μερικοί άπό τούς συναδέλφους μας πού είχαν, έπίσης, παρατηρήσει τό γεγονός, στή σχετική συζήτηση πού έγινε, δέν μπο­ρούσαν νά βρουν έξήγηση. "Ετσι, ένα πρωί πού οί έπιβάτες ήσαν λίγοι, άποφάσισα νά λύσω τήν άπορία μου, ρωτώντας τόν ίδιο τόν «καπετάνιο".

-«Α, Σινιόρα», μου είπε εκείνος, μ’ ένα πλατύ χαμόγελο. «Βλέπεις εκείνο τό μικρό μοναχικό σπιτάκι, εκει απέναντι, στό μικρό νησάκι πού μόλις προσπεράσαμε, "Ε, έκεί ζεί, άπό χρόνια, ένας πολύ σημαντικός συγγραφέας, πού έχει γρά­ψει κι εξακολουθεΐ νά γράφει πολύ ωραία πράγματα γιά τήν πατρίδα μας. Συμ­φωνήσαμε, λοιπόν, όλοι εμείς πού κά­νουμε αύτά τά δρομολόγια, όταν περνάμε δίπλα άπό τό νησάκι του, νά σβήνουμε τις μηχανές μας γιά νά μήν τόν ενοχλεί ό θό­ρυβος πού κάνουν. Δέν θέλουμε νά του χαλάμε τήν ήρεμία του... Είναι κάτι ελάχιστο, μόνο γιά νά τοϋ δείξουμε τόν σεβα­σμό μας στό δικό του έργο... Καπίσσι Σινιόρα; Κατάλαβες;»...

Ή μικρή ιστορία της είχε τελει­ώσει. Σώπασε. Είχε τήν αίσθηση πώς δέν χρειαζόταν νά προσθέσει τίποτε άλλο. Στά μάτια των νέων παιδιών, πού τήν κοίταζαν τώρα χαμογελαστά, διάβασε ότι κι εκείνα είχαν πιά καταλάβει...

Μερόπη Σπυροπούλου

Ομ.Καθηγήτρια Παν/μιου Αθηνών