Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά γνωρίσματα της εκκλησιαστικής ζωής είναι η απόδοση ύμνων σε λατρευτικά πλαίσια, προς τιμή του Τριαδικού Θεού και για την επίκληση των πρεσβειών των Αγίων για την σωτηρία της ψυχής του κάθε πιστού χριστιανού. Αυτό φανερώνει την πίστη, την ευλάβειά, την θέληση για συνειδητή σχέση με τον Θεό. Εκφράζεται με ποιητικό τρόπο η διάθεση της ψυχής για μετάνοια, ευχαριστία, δοξολογία. Η υμνολογική εμπειρία που βιώνεται στην λατρεία, προσεγγίζει την «εν πνεύματι και αληθεία» λατρευτική κατάσταση που ο Ίδιος ο Ιησούς είχε αναφέρει στην Σαμαρείτιδα γυναίκα και αποτελεί ένας από τους τρόπους του πιστού χριστιανού για την πορεία προς τον αγιασμό και την θέωση.

Με αφορμή την ετήσια πανήγυρη του Αγίου Νικολάου του Νέου αξίζει μια μικρή υμνολογική προσέγγιση, ώστε με αυτό τον τρόπο να συζεύξουμε τον ποιητικό πλούτο της Ασματικής Ακολουθίας Του με τις προσευχές και δεήσεις μας, επικαλούμενοι τις σωτηριώδεις πρεσβείες Του. Για την ιστορία να αναφέρουμε ότι η ψαλλόμενη Ακολουθία στην ιερά και πανσεβάσμιο μνήμη του είναι επιμέλεια του Αρχιμ.Γέροντα Δωροθέου Θεμελή, Ηγουμένου της Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Ιεράς Μονής Αγίου Νικολάου που βρίσκεται στο νησί της Άνδρου. Ο κορμός αυτής της έκδοσης βασίζεται στην πρωτότυπη Ασματική ακολουθία ,η οποία είναι ποίημα του Ακακίου ιερομονάχου με διορθώσεις του ιερομονάχου Ιωσήφ, Αρχιμανδρίτου της Μεγάλης Εκκλησίας σε έκδοση του έτους 1791 που πραγματοποιήθηκε στην Βενετία.

Για την σύνταξή μιας Ασματικής ακολουθίας ενός αγίου, εκτός από «το τάλαντο» του υμνογράφου, απαραίτητες είναι και οι όποιες ιστορικές πληροφορίες υπάρχουν για τον τιμώμενο άγιο από διάφορες πηγές, όπως για παράδειγμα τα διάφορα συναξάρια και φυσικά το σημαντικότερο με ποιό τρόπο έχει περάσει στην εκκλησιαστική παράδοση και συνείδηση των πιστών από γενιά σε γενιά η αγία ζωή του στις καρδιές των πιστών χριστιανών. Όλα αυτά γίνεται μια προσπάθεια να αποτυπωθούν στον γραπτό ποιητικό λόγο, ώστε την ώρα της τέλεσης της ιεράς ακολουθίας, να ενεργοποιηθεί με την Χάρη του Θεού κάθε ιερό συναίσθημα που θα μας βοηθήσει με νου και καρδιά να εμβαθύνουμε  αφενός στον βίο του αγίου, αφετέρου να επικαλεστούμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, με όλη την δύναμη της ύπαρξής μας, τις πρεσβείες του τιμώμενου αγίου. Ας πάρουμε για παράδειγμα ορισμένους ύμνους από την ασματική ακολουθία του Αγίου Νικολάου ώστε  να δούμε σε πρακτική εφαρμογή τα παραπάνω.
«Διπλῆν χαρὰν ἐσχηκότες, τῇ ἀναστάσει Χριστοῦ, καὶ τῇ σεπτῇ ἀθλήσει, τοῦ σοφοῦ Νικολάου διπλοῦς οὖν καὶ τοὺς ὕμνους προσάγωμεν νῦν, καὶ θερμῶς ἀνακράζωμεν.Σῷσον ἡμᾶς πανάγιε Βασιλεῦ, Νικολάου ταῖς ἐντεύξεσιν»(Προσόμοιο Εσπερινού).
Η μνήμη του Αγίου Νικολάου εορτάζεται πάντα σε κοντινό χρονικό διάστημα μετά το Πάσχα. Είναι αρχές Μαΐου οπότε και κάνουμε λόγο για την αναστάσιμη και ανοιξιάτικη μνήμη του Αγίου μας. Με το «Χριστός ανέστη» στα χείλη, στην χαρά της ανθοφορίας της φύσης, προστρέχουμε στο ιερό και σεβάσμιο τέμενός Του, στον ενοριακό μας Ναό, να δοξάσουμε τον Τριαδικό Θεό που αναδεικνύει οσιομάρτυρες, σαν τον δικό μας Άγιο, ο οποίος λαμπρύνει με την μετάνοια και την αγία του ζωή το αγιολόγιο της Εκκλησίας μας και το σεπτό του μαρτύριο, σαν το δαφνοστεφανωμένο έπαθλο των αθλητών, αποτελεί  για όλους μας υπόδειγμα ομολογίας και μαρτυρίας για τον Κύριο μας Ιησού Χριστό.

«Οσιομάρτυς Νικόλαε, περιουσίᾳ θερμῇ, τῆς Χριστοῦ ἀγαπήσεως,σαρκὸς κατεπάτησας, τὸ χαμαίζηλον φρόνημα καὶ τὴν ψυχήν σου, ἀρετῶν κάλλεσι καταλαμπρύνας θεοειδέστατα‧ πλάνην διήλεγξας, δυσεβούντων Ἅγιε, ὑφ’ ὧν τὸ ζῆν, μάκαρ ἀφαιρούμενος, χορεύεις ἄληκτα». Το τροπάριο αυτό από του Αίνους αναφέρεται στην επιλογή του Αγίου μας να επιλέξει την αγάπη του Θεού με  την ασκητική επιλογή της τήρησης των εντολών του Ευαγγελίου και να απορρίψει κατηγορηματικά την ειδωλολατρική ζωή με την κοσμική αλλά φθαρτή δόξα που έχει . Οπότε και οδεύει ολοταχώς στο μαρτύριο και δίνει σε μας το παράδειγμα που πρέπει να ακολουθούμε όταν έχουμε διλλήματα κοσμικής ή με τον Θεό ζωής.

« Οὐδέν σε ἐχώρισε, Χριστοῦ ἀγάπης ἔνδοξε, οὐ λόγχη, οὐ βέλος,οὐδὲ ξίφος‧ ἀλλ οὐδὲ θάνατος βιαιότατος, ταῦτα πάντα ἥδιστα ἡγοῦ,ίνα τοῖς συνάθλοις σου, συγχορεύῃς αἰώνια.» Το τροπάριο αυτό από την πέμπτη ωδή του κανόνα περιγράφει σε ποια βασανιστήρια έδειξε υπομονή και καρτερία ο Άγιος μας για την ομολογία του ονόματος του Θεού. Το ζητούμενο πλέον για εμάς είναι να παραδειγματιστούμε από αυτή του την επιλογή, ώστε να διαλέγουμε τον ευαγγελικό δρόμο για να ζούμε τον υπολειπόμενο χρόνο της ζωής μας. Η αιώνια ζωή με τον Θεό ας είναι ο στόχος και ο σκοπός μας.

«Οναρ ὤφθης ἀθλοφόρε, ἀσθενοῦντι τῷ ἄρχοντι, φήσας δραμὼν τάχει, ὄρει τῶν Βουνένων,εὑρήσεις με, παρὰ πηγὴν ἐν δρυσί, καὶ λήψῃ ἴασιν, τῆς δεινῆς ἀσθενείας, ὤ θαῦμα παράδοξον». Το τροπάριο αυτό από την τέταρτη ωδή του κανόνα αναφέρεται στην θαυματουργική φανέρωση των τιμίων λειψάνων του Αγίου μας από έναν άρχοντα, ο οποίος έλαβε την θεραπεία από μια βαριά ασθένεια που τον βασάνιζε. Ο Θεός δοξάζει και δοξάζεται διαμέσου των αγίων που ολόθερμα αφιέρωσαν, ομολόγησαν, μαρτύρησαν το Ευαγγέλιο. Γι αυτό το λόγο τα λείψανα των αγίων θαυματουργούν όταν προσερχόμαστε με πίστη και ευλάβεια. Αυτό είναι μια μεγάλη αλήθεια για την πίστη μας.

«Εξ ἑῴας σήμερον ἀναφανέντα, ὡς ἀστέρα πάμφωτον, καὶ τῆς Ἑλλάδος εἰς δυσμὰς , ὑπὲρ Χριστοῦ ἐναθλήσαντά, σε ἀνυμνοῦμεν τὸν Νέον Νικόλαον.» Η πρόνοια του Θεού με την θαυματουργική φανέρωση των ιερών λειψάνων του Αγίου μας κατέστησε πανελλαδική την διάδοση των θαυμαστών σημείων και της αγίας ζωής Του. Τον παρομοιάζει με αστέρι που λάμπει από την ανατολή-τόπος καταγωγής του- και όπως αυτά φέγγουν από τον ουρανό σε όλη την οικουμένη έτσι και ο Άγιος μας με την οσία του ζωή, το μαρτύριο του και τα θαύματα που επιτέλεσε και εξακολουθεί να επιτελεί αποτελεί για το πλήρωμα της εκκλησίας ουρανόφωτος λαμπρός αστέρας που δείχνει τον Χριστό.

«Χαίροις Θετταλίας πάσης φρουρός, χαίροις τῆς Ἑλλάδος πολιοῦχος καὶ ἀρωγός, χαίροις ὁ Βουνένων, τὸν τόπον ἁγιάσας, τοῖς ῥείθροις σῶν αἱμάτων, μάκαρ Νικόλαε». Το τροπάριο αυτό από τα μεγαλυνάρια αναφέρεται στο μοναδικό θαυμαστό σημείο που η πρόνοια του Θεού επέτρεψε να συμβαίνει στα Βούνενα της Θεσσαλίας, τόπος μαρτυρίου του Αγίου μας. Από το δέντρο που έδεσαν και βασάνισαν τον Άγιο αναβλύζει ένα κόκκινο υγρό, γνωστό ως αίμα του Αγίου Νικολάου, το οποίο θεραπεύει ,με πίστη από μέρους μας, κυρίως δερματικές παθήσεις. Αυτό το θαύμα αποτελεί μοναδικό χαρακτηριστικό γνώρισμα για τον Οσιομάρτυρα Άγιο Νικόλαο και φανερώνει πραγματικά πόσο μεγάλη παρρησία έχει λάβει από τον Τριαδικό Θεό.

«Ως τῶν νοσούντων ὁ ἄμισθος ἰατρός, καὶ τῶν ἐν κινδύνοις ἀπροσμάχητος βοηθός, θλιβομένων τε θερμὸς ὑπερασπιστής, καὶ τῶν ἐν παντοίαις ἀνάγκαις ὑπέρμαχος, Ὁσιομάρτυς ἐξ ἑῴας Νικόλαε˙ πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν». Κλείνουμε με το Απολυτίκιο του Αγίου μας. Εξετάζοντάς το νοηματικά ,αναφέρεται στην συνείδηση και πίστη της εκκλησιαστικής κοινότητας για την παρουσία του Αγίου στην ζωή μας. Πρεσβεύει, θεραπεύει , πάντα άγρυπνος φρουρός και αρωγός στις ζωές μας. Έτσι τον γνωρίζουμε, έτσι τον νιώθουμε ανάμεσα μας, και ιδιαίτερα σε όσους τον επικαλούνται οδηγεί και φωτίζει κάθε σκέψη και επιλογή προς δόξα Θεού. Γι αυτό χαιρόμαστε ,υμνολογούμε, δοξάζουμε και μεγαλύνουμε με ιδιαίτερη τιμή και λαμπρότητα, κατά το ανθρώπινο δυνατό, την ετήσια μνήμη Του .

Δημήτριος Τζαφέρης Θεολόγος

Λαμπαδάριος Ιερού μας Ναού