«Υπήρξαν στιγμές και περιπτώσεις που η Εκκλησία δεν ήταν μόνο φυλακή του ανθρώπου αλλά και φυλακή του Θεού».

Η διαπίστωση αυτή του Ανδρέα Ζίντ, Γάλλου ποιητή και συγγραφέα, βραβευμένου με το βραβείο Νόμπελ το 1947, επισημαίνει μια τραγική πραγματικότητα.

Είναι οι περιπτώσεις που δίνονται στον κόσμο λανθασμένα μηνύματα. Παρουσιάζουν την Εκκλησία ως να στερεί την ελευθερία μας και το Θεό ως νομοθέτη που ζητά απαιτητικά την εφαρμογή του θελήματός Του. Εγκλωβισμένοι σε μια τυπική τήρηση των κανόνων, αναπόφευκτα χάνουμε τη σχέση με τον προσωπικό Θεό.

Οι Πατέρες της Εκκλησίας θεσπίζοντας στις Συνόδους τους ιερούς κανόνες, στόχευαν στο να οριοθετήσουν την ορθή χριστιανική ζωή που δεν παραπαίει σε ηθικισμό ή καθηκοντολογία αλλά στο πλήρωμα της όντως Ζωής. Εφαρμόζοντας δηλαδή τους κανόνες, με το πνεύμα των Αγίων Πατέρων, βιώνουμε την ελευθερία των τέκνων του Θεού. Ως τέκνα Θεού έχουμε οντολογική - πραγματική σχέση μαζί Του. Γι’ αυτό νιώθουμε ελευθερία και χαρά.

Όταν όμως κληρικοί ή λαϊκοί εξ ονόματος της εκκλησίας, ζητούν την εξωτερική - τυπική τήρηση των κανόνων, τότε οι άνθρωποι χάνουν τη σχέση τους με το ζωντανό Θεό και οδηγούνται σε λαθεμένη ζωή. Οι κανόνες γίνονται τότε μέσα που εγκλωβίζουν στην αυτοδικαίωση, στην αυτάρκεια, στην απουσία της ελευθερίας και χαράς.

Δεν είναι δύσκολο ο άνθρωπος να οδηγηθεί από το ορθό στο λάθος, από το φως στο σκοτάδι, από την Ορθοδοξία στην πλάνη. Χρειάζεται να προσευχόμαστε ταπεινά για να μας αποκαλύπτεται η Αλήθεια. Και ακόμα, πολύ σημαντικότερο, να μη στηριζόμαστε στον εαυτό μας, στην κρίση μας, αλλά να ρωτούμε και να συμβουλευόμαστε ανθρώπους πνευματοφόρους και φωτισμένους με την εκκλησιαστική έννοια, που γνωρίζουν θεωρητικά και εμπειρικά τη θεολογία της Εκκλησίας. Και επειδή η Θεολογία, κατά την Ορθόδοξη αντίληψη, εκφράζεται στη ζωή, κατανοούμε πόσο μπορεί να την επηρεάσει και να την καθορίσει.

Γι’ αυτό οι Πατέρες μας αγωνίζονταν να διατηρηθεί η ορθή θεολογία, ο ορθός λόγος για το Θεό, ώστε να μπορέσει ο άνθρωπος να ζήσει με τρόπο που οδηγεί στην ένωση με το Θεό, στον αγιασμό και στη θέωση, που ομορφαίνει την ανθρώπινη ζωή και την κάνει φυσιολογική.

Αν η ευθύνη να «ορθοτομούν το λόγο της Αληθείας» βαραίνει τους επισκόπους – που κατά τη χειροτονία τους ομολογούν ότι θα διαφυλάξουν τα ορθόδοξα δόγματα  ανόθευτα – η ευθύνη να διακρίνει αυτούς που «ορθοτομούν το λόγο της Αληθείας» βαραίνει τον καθένα μας. Όπως, βέβαια, και η εμπιστοσύνη που καλούμαστε να έχουμε. Μια εμπιστοσύνη που δεν επιβάλλεται ούτε απαιτείται αλλά εμπνέεται από το ήθος και τη βιοτή.

Είναι ανάγκη να αποκαλυφθεί ο Θεός της Ορθοδοξίας, που είναι Θεός αγάπης και ελευθερίας, γι’ αυτό ανάπαυσης, απόλαυσης, ομορφιάς που, κατά τον Ντοστογιέφσκυ, «σώζει τον κόσμο».

π. Ανδρέα Αγαθοκλέους