Μόλις πέρασε τό καλοκαίρι καί ἐπανερχόμαστε ὅλοι στίς ἑστίες μας. Πολλοί ἀπό μας περάσαμε τό καλοκαίρι στό «χωριό», καί εὐτυχῶς, ἐπειδή οἱ περισσότεροι δέν θά μποροῦσαν ἀλλοῦ νά κάνουν διακοπές. Γινόμαστε ὅμως τά τελευταῖα χρόνια ὅλο καί περισσότεροι μάρτυρες ἑνός θλιβεροῦ θεάματος: κλειστές ἐκκλησίες στά χωριά μας. Ἡ αἰτία; Στίς πε- ρισσότερες ἐνορίες ὑπάρχει ἕνας μόνο ἱερέας. Καί – σύμφωνα μέ τίς νέες νομοθετικές ρυθμίσεις – στήν περίπτωση πού πάρει σύνταξη, δέν ἀντικα- θίσταται. Λόγω τῆς προσομοίωσης τῶν κληρικῶν μέ τούς δημοσίους ὑπαλλήλους, ἴσχυε ἀρχικά τό γνωστό μέτρο τοῦ μνημονίου 5:1, δηλ. ἀνά πέντε συνταξιοδοτήσεις μία πρόσληψη. Αὐτή ἡ ρύθμιση τροποποιήθηκε, ἐπειδή κυρίως στίς μικρές Μητροπόλεις δέν ἔφθανε ὁ ἀριθμός τῶν συνταξιοδο- τήσεων στίς πέντε. Ἔτσι ἐπιτρέπεται στίς περισσότερες Μητροπόλεις ἕνας διορισμός ἐφημερίου τό χρόνο. Λόγω τοῦ γεγονότος, ὅτι μεγάλο μέρος τῶν κληρικῶν, ἰδιαίτερα στήν ἐπαρχία βρίσκεται κοντά στήν ἡλικία συνταξιοδοτήσεως, καταλαβαίνουμε πώς τά ἑπόμενα χρόνια πολλά χωριά θά μείνουν ὀρφανά ἀπό ἱερέα, ἄρα καί ἀπό κάθε πνευματική διαποίμανση. Ὅλοι ξέρουμε τή σημασία τοῦ Ἱερέως καί τοῦ Διδασκάλου στήν κοινωνία τοῦ χωριοῦ. Τώρα, μετά τά σχολεῖα κινδυνεύουν νά κλείσουν καί οἱ Ἐκκλη- σίες, κάτι πού οὔτε οἱ κατά καιρούς ἐχθροί καί κατακτητές τολμοῦσαν νά ἐπιδιώξουν. Καί αὐτό, ἐπειδή ἤξεραν πολύ καλά, ὅτι μέ αὐτόν τόν τρόπο θά ξεσήκωναν τούς χωρικούς.

Οἱ ὀθωμανοί ἔδωσαν στούς κληρικούς δικαστική ἐξουσία, οἱ Βαυα- ροί στράφηκαν κυρίως ἐναντίον τῶν Ἱ. Μονῶν καί ἅρπαξαν τήν περιουσία τους, θέλοντας ὅμως νά ἐξασφαλίσουν μέ αὐτό τόν τρόπο τήν μισθοδοσία τοῦ ἐφημεριακοῦ κλήρου. Ὁ ἴδιος ὁ Βαυαρός βασιλεύς Ὄθων διέταξε τήν 29 Ἀπριλίου 1843: «Αἱ διά τά ἐκκλησιαστικά καί τήν δημοσίαν ἐκπαίδευ- σιν δαπάναι, ὑστεροῦσαι μέν τοῦ ποσοῦ τῶν ρειθησῶν ἐκκλησιαστικῶν προσόδων θέλουσι ἀναπληροῦσθαι ἀπό τά λοιπά δημόσια εἰσοδήματα, οὐδέποτε δέ ἐν περιπτώσει περισσεύματος τῶν προσόδων αὐτῶν, τοῦ περισσεύματος τούτου θέλει γενεῖ χρῆσις ἄλλη μή ἀποβλέπουσαν τήν βελ- τίωσιν τοῦ ἱεροῦ κλήρου καί τήν κοινήν ἐκπαίδευσιν...», ὅπως παραθέτει ὁ Μακαριώτατος Ἀρχιεπίσκοπός μας στό ἐξαιρετικό πόνημά του μέ τίτλο: «Ἡ ἀπάντηση τῆς Ἐκκλησίας στά μυθεύματα τοῦ Ἀντικληρικαλιστικοῦ Λα- ϊκισμοῦ1 . Ἀκόμα καί οἱ Κατοχικές κυβερνήσεις δέχθηκαν τόν διάλογο μέ τόν Ἀρχιεπίσκοπο καί τήν Σύνοδο γιά αὐτό τό θέμα2 . Κατά δέ τό ἔτος 1945, μόλις μετά τόν πόλεμο καί μέσα στίς ἐμφύλιες ἀναταράξεις ρυθμίζει ὁ Νόμος 536 τῆς 5 Σεπτεμβρίου 1945 τά «περί ρυθ- μίσεως τῶν ἀποδοχῶν τοῦ ὁρθοδόξου Ἐφημεριακοῦ Κλήρου τῆς Ἑλλάδος, τοῦ τρόπου πληρωμῆς αὐτῶν καί περί καλύψεως τῆς σχετικῆς δαπάνης». Στόν νόμο αὐτό ἀναγράφεται στό Ἄρθρο 15: «Αἱ ὀργανικαί θέσεις τῶν ἐφημερίων τῶν ἐνοριακῶν Ναῶν ὁρίζονται εἰς 6000. Οἱ πέραν τοῦ ἀριθμοῦ τούτου ὑπηρετοῦντες ἐφημέριοι διατηροῦνται ἐν τῆ ὑπηρεσία μέχρι τῆς καθ΄ οἱονδήποτε τρόπον ἐξόδου των»3 . Μέ τό δεδομένο ὅτι τό 1945 ὁ πληθυσμός τῆς Ἑλλάδος ἦταν 7.300.000, ἔχουμε μιά ἀναλογία 1 ἱερέα ἀνά 1216 κατοίκους. Τό 2015 ὁ ἀριθμός τῶν ἱερέων μαζί μέ τήν Κρήτη καί τά Δωδεκάνησα ἀνερχόταν σέ 9780, ἄρα μιά ἀναλογία 1:1154. Ἄρα πολύ σύντομα θά πέσουμε κάτω ἀπό τό ἐπίπεδο τοῦ 1945!

Τί κάνουμε νά ἀποτρέψουμε αὐτή τήν ἀπειλή; Σχεδόν τίποτα. Προ- σπαθοῦμε νά «βολέψουμε» τήν κατάσταση. Ἀλλά πῶς; Μέ τήν χειροτονία ἀμίσθων κληρικῶν. Καί μέ αὐτό ἀνοίγουμε ἄλλα κεφάλαια καί ἄλλες δυσκολίες. Πῶς Θά ζήσουν οἱ ἴδιοι καί οἱ οἰκογένειές τους; Πολλοί ἔχουν ἄλλα ἐπαγγέλματα, μέ ἀποτέλεσμα νά εἶναι διαθέσιμοι μόνο γιά τίς Θ. Λειτουργίες τῶν Κυριακῶν καί ἑορτῶν, ἐφόσον αὐτές συμπίπτουν μέ ἀργί- ες. Οἱ συνέπειες εἶναι ὀλέθριες, γιατί οὐσιαστικά δέν ἀλλάζει τίποτα: οἱ Ναοί παραμένουν καθ΄ ὅλην τήν διάρκειαν τῆς ἑβδομάδος κλειστοί, οἱ ὄντως πιστοί ἀπευθύνονται ἀλλοῦ, κυρίως στά Μοναστήρια, πράγμα, τό ὁποῖο σημαίνει μείωση τῶν ἐσόδων (δέν μπορεῖ νά ἀνάψη κανεῖς κερί) μέ παράλληλη αὔξηση τῶν ἐξόδων (οἱ ἐπισκέπτες ἱερεῖς συχνά πληρώνονται), καί πνευματική ἐρήμωση ὁλοκλήρων τοπικῶν κοινωνιῶν. Καί βεβαίως τίθεται καί τό ζήτημα τοῦ ἀσυμβίβαστου τῶν περισσοτέρων ἐπαγγελμάτων μέ τήν ἱερωσύνη. Τήν στιγμή πού οἱ κανόνες τῆς Ἐκκλησίας ἀπαγορεύουν στόν Ἱερέα νά περιβάλεται μέ ἄλλη ἀπό τήν προορισμένη γιά τήν ἱερωσύ- νη ἐνδυμασία: «Μηδείς τῶν ἐν κλήρῳ καταλεγομένων ἀνοίκειον ἐσθῆτα ἀμφιέννυσθαι, μήτε ἐν πόλει διάγων, μήτε ἐν ὁδῶ βαδίζων, ἀλλά στολαῖς κεχρήσθω ταῖς ἤδη ἐν κλήῳ καταλεγομένοις ἀπονεμηθείσαις»4. Πῶς δη- λαδή νά ἐξασκήση ἐπάγγελμα πού ἀπαιτεῖ εἰδική ἐνδυμασία; Ἤ θέλουμε νά φθάσουμε στό κατάντημα μερικῶν «’Ορθοδόξων» ἱερέων τοῦ ἐξωτερι- κοῦ, οἱ ὁποῖοι ὡς ταβερνιάρηδες ξενυχτοῦν στά μαγαζιά τους καί πηγαί- νουν τήν Κυριακή κατ΄ εὐθείαν, συχνά μεθυσμένοι, νά λειτουργήσουν, τήν στιγμή πού ὁ νδ΄ κανών τῶν Ἁγ. Ἀποστόλων ἀπαγορεύει στόν κληρικό νά τρώη σέ ταβέρνα: «Εἰ τις κληρικός ἐν καπηλείῳ φωραθείη ἐσθίων, ἀφορι- ζέσθω. Πάρεξ τοῦ ἐν πανδοχείῳ ἐν ὁδῶ δι΄ἀνάγκην καταλύοντος»5 . Ἡ μόνη λύση εἶναι νά ἀντιδράσουμε. Θέλουμε ποιμένες γιά τίς ἐνορίες μας. Δέν θέλουμε οὔτε «λειτουργούς» πού ἐκ τῶν πραγμάτων ἀναγκά- ζονται νά δουλεύουν δύο κυρίοις, οὔτε «λειτουργούς» πού κατά τό παρελ- θόν ἤθελαν νά καλύψουν τήν ἀνικανότητά τους νά στεριώσουν σέ κάποια ἐργασία, καί ἔγιναν «παπάδες», γιά νά ἐξασφαλίσουν ἕνα σίγουρο μισθό. Θέλουμε καί χρειαζόμαστε ποιμένες λογικῶν προβάτων, ποιμένες, οἱ ὁποῖοι συνεχῶς στέκονται στό πλάϊ τοῦ πιστοῦ ποιμνίου, ὡς πατέρες καί ὄχι ὡς ὑπάλληλοι τῶν πιστῶν! Ἡ Ἐκκλησία ἔχει τήν δυνατότητα νά ἐπιβάλλεται, νά ἀπαιτεῖ ἀπό τήν πολιτεία αὐτό τό δικαίωμα. Ἔχουν γίνει ἀλλεπάλληλες ἀπαλλοτριώσεις μοναστικῆς καί ἐκκλησιαστικῆς περιουσίας, ὡς ἀντάλλαγμα νά ἀναλάβη τό κράτος τήν μισθοδοσία τῶν κληρικῶν.

Αὐτές οἱ ἀπαλλοτριώσεις ἔγιναν μέ κοινωφελῆ σκοπό, εἴτε νά φιλοξενήσουν δημόσιες ὑπηρεσίες, νοσο- κομεῖα κ.ἄ., ἤ νά δοθοῦν σέ ἀπόρους ἀγρότες καί κτηνοτρόφους. Καί ἡ Ἐκκλησία ὄχι μόνο δέν πῆρε ἀποζημιώσεις, ἀλλά πολλάκις ἐξαπατήθηκε: ἀντί τῆς κοινῆς ὠφέλειας στήθηκαν σέ πρώην ἐκκλησιαστικές ἐκτάσεις κερδοφόρες καί ἀκόμα καί κερδοσκοπικές ἐπιχειρήσεις τόσο τοῦ Δημο- σίου ὅσο καί ἰδιωτῶν: Τό καζίνο στήν Πάρνηθα καί ἐργοστάσια ἐξόρυξης μαρμάρου στήν Πεντέλη ἀντί σανατορίων γιά φυματικούς, αἰολικά πάρκα ἀντί δασικοῦ πλούτου στόν Κιθαιρῶνα καί στόν Ἑλικῶνα, χιονοδρομικά κέντρα καί σαλέ ἀντί βοσκοτόπων στόν Παρνασσό! Καί ἀπ΄ ὅλες αὐτές τίς κερδοφόρες δραστηριότητες ἡ Ἐκκλησία δέν παίρνει τίποτα. Ἀντιθέτως τῆς ἀπαγορεύεται ἡ ἐγκατάσταση καί ἐκμετάλλευση ἡλιακῶν συλλεκτῶν παραγωγῆς ἠλεκτρικῆς ἐνέργειας στήν Πεντέλη καί ἡ ἀνέγερση φιλανθρωπικοῦ ἱδρύματος στόν Βαρνάβα Ἀττικῆς, ἐκτός ἄν χαρακτηρισθῆ στά χαρτιά ὡς «ἔπαυλις»! Εἶναι καιρός νά ὑψώση ἡ Ἑλλαδική Ἐκκλησία πλέον ἐπίσημα τήν φωνή της, καί νά βάλη τό κράτος (λάθος λέξη, μᾶλλον τήν ἀ-κράτεια) τῶν παρανόμων καί κερδοσκόπων εἰς βάρος της καί εἰς βάρος τοῦ λαοῦ, στήν θέση του. Πρέπει νά καταλάβη ἡ πολιτική ἡγεσία, ὅτι τήν συμφέρει μᾶλλον νά πληρώση μερικές χιλιάδες κληρικῶν, παρά νά ξεσηκώση τόν λαό ἐνα- ντίον της καί νά τήν σέρνει ἡ Ἐκκλησία στά δικαστήρια γιά ὅλες αὐτές τίς παράνομες χρήσεις Ἐκκλησιαστικῶν ἐκτάσεων. Ὁ πνευματικά ἀποίμαντος λαός ὁπωσδήποτε θά βγάλει στήν ἐπιφά- νεια κεκρυμμένα ἔνστικτα καί ἀπωθημένα, τά ὁποῖα θά τόν καταστήσουν ἀπό δυσκυβέρνητο σέ ἀκυβέρνητο. Σέ ποιά κυβέρνηση συμφέρει κάτι τέτοιο; Οἱ Τοῦρκοι τά κατάλαβαν, οἱ Γερμανοί καί Ἰταλοί τά κατάλαβαν. Νά δοῦμε ἄν θά τά καταλάβουν καί οἱ σημερινοί ξενοκράτες μέ Ἑλληνικές Ἀστυνομικές Ταυτότητες.

π. Γεώργιος Χάας

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ Τεῦχος 170