Η Yπεραγία Θεοτόκος, κατά τους υμνογράφους και τoυς Αγίους Πατέρες της Εκκλησίας, βρίσκεται υπεράνω των Αγγέλων και πάντων των Αγίων: είναι η βασίλισσα των Αγγέλων και Κυρία και Δέσποινα όλου του κόσμου. Είναι η μητέρα του Θεού. Στη θεομητορική φιλολογία (υμνογραφία και πεζογραφία) βρίσκουμε απέραντο λειμώνα, γεμάτο άνθη, με τα οποία η πίστη και η ευλάβεια των χριστιανών στεφανώνουν το πανάγιο πρόσωπό Της και γεραίρουν το υπερύμνητον όνομά Της, ζητώντας  παράλληλα την ικεσία και την πρεσβεία της προς τον Χριστό για έλεος και ψυχική σωτηρία. Όπως γλαφυρά περιγράφει ο Φώτης Κόντογλου: «Εσύ Θεοτόκε, τιμήθηκες περισσότερον από όλους και αξιώθηκες να δανείσεις σάρκα από την σάρκα σου εις τον Υιόν του Θεού και διά τούτο εξαιρέτως λέγεσαι Παναγία και Υπεραγία και, παρότι είσαι άνθρωπος γεννημένος από ανθρώπους, είσαι, όμως, κατά τα λόγια του αγγέλου “τιμιωτέρα των Χερουβίμ και ενδοξωτέρα ασυγκρίτως των Σεραφείμ”»Ο  άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος  στο λόγο του για την εορτή  του Ευαγγελισμού αναφέρει τους λόγους για τους οποίους στάλθηκε προς την Παρθένο Μαρία ο Αρχάγγελος Γαβριήλ:  «Στάλθηκε ο Γαβριήλ, για να αποκαλύψει την παγκόσμια σωτηρία των ανθρώπων. Στάλθηκε ο Γαβριήλ, να φέρει στον Αδάμ τη βέβαιη αποκατάστασή του. Στάλθηκε ο Γαβριήλ, στην παρθένο, για να μεταβάλει την ατιμία του γυναικείου φίλου σε τιμή. Στάλθηκε ο Γαβριήλ, για να προετοιμάσει τον νυμφικό θάλαμο, ώστε να είναι αντάξιος για τον αμόλυντο Νυμφίο. Στάλθηκε ο Γαβριήλ, για να συντελέσει να νυμφευθεί το πλάσμα με τον πλάστη. Στάλθηκε ο Γαβριήλ, στο έμψυχο παλάτι του βασιλιά των αγγέλων. Στάλθηκε ο Γαβριήλ στην παρθένο που ήταν αρραβωνιασμένη με τον Ιωσήφ, αλλά που προοριζόταν για τον Ιησού, τον Υιό του Θεού».

Η μεγάλη σημασία που έχει για τη χριστιανική θρησκεία το γεγονός του Ευαγγελισμού καταγράφεται στην εκκλησιαστική ζωγραφική καθώς η αναπαράστασή του συναντάται στο εικονογραφικό πρόγραμμα ακόμη και παλαιοχριστιανικών ναών και σκοπό έχει να εξάρει τη Θεία Ενανθρώπηση και το ρόλο της Παναγίας στο μυστήριο της Θείας Οικονομίας.Ένα έργο υψηλής ποιότητας και αισθητικής εξαιρετικό δείγμα της περιόδου της μεσοβυζαντινής τέχνης (843 - 1204) βρίσκεται στην πλούσια συλλογή της μονής Σινά. Πρόκειται για φορητή εικόνα του 12ου αιώνα είναι η περίφημη εικόνα επιστυλίου με τον Ευαγγελισμό. «Η ωραία, γεμάτη ελληνιστική κίνηση και χάρη, μορφή του πανύψηλου Αγγέλου, η ευγενική και συνεσταλμένη μορφή της Παναγίας, ο Χριστός που ως έμβρυο εικονίζεται αμυδρά σε μονοχρωμία μπροστά στο στήθος της μητέρας του, το χρυσό άνοιγμα του ουρανού, από όπου κατέρχεται το Άγιον Πνεύμα, το ειδυλλιακό τοπίο με το ποτάμι στο πρώτο επίπεδο, τα ψάρια και τα πουλιά, το άχρονο χρυσό που λούζει σκηνή αποτελούν δείγματα μιας εξαιρετικής τέχνης της πρωτεύουσας του τέλους του 12ου αιώνα, που εκτός από το αισθητικό αποτέλεσμα επεξεργάζεται υψηλά θεολογικά νοήματα: τη φανέρωση του σχεδίου του Τριαδικού Θεού για τη Σωτηρία του ανθρώπου και την υπακοή της Παρθένου σ’ αυτό, της ευφρόσυνης ατμόσφαιρας του Ευαγγελισμού, ως απαρχής της Θείας Ενανθρωπήσεως της και συνεπώς της ανθρώπινης σωτηρίας».

Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου είναι ευαγγελισμός του ανθρωπίνου γένους, πληροφορία ότι ενηνθρώπησε ο Υιός και Λόγος του Θεού. Αυτή η παγκόσμια εορτή πρέπει να συντελέσει στην προσωπική εορτή, στον προσωπικό ευαγγελισμό. Πρέπει να δεχθούμε τα προοίμια της σωτηρίας μας, που είναι η μεγαλύτερη είδηση στην ζωή μας.

Ευάγγελος Τσουκάρας

Θεολόγος-Φιλόλογος (MCS Βυζαντινής ιστορίας)